BSCKII Huỳnh Tấn Vũ,ácdụngbấtngờcủakhếvớisứckhỏxếp hạng bóng đá nga Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM cơ sở 3, cho biết, khế là một loại trái cây nhiệt đới phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, có nhiều tác dụng bổ ích về dinh dưỡng và chữa bệnh. Tất cả các bộ phận của cây khế đều có tác dụng tốt cho sức khỏe như khế, lá khế, hoa khế. Bạn có thể ăn sống, ép nước để uống hoặc làm salad, dưa chua.
Khế (Averrhoa carambola) chứa khoảng 60% cellulose, 27% hemicellulose và 13% pectin. Độ axit và thành phần dinh dưỡng thay đổi theo độ chín. Hơn nữa, hàm lượng canxi nhiều hơn ở giai đoạn chín. Các yếu tố như độ axit chuẩn độ, hàm lượng tanin và đường khử thay đổi đáng kể ở các giai đoạn trưởng thành khác nhau.
Khế là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tốt. Nó cũng rất giàu chất chống oxy hóa tự nhiên như vitamin C, β-carotene và axit galic. Hơn nữa, khế là nguồn cung cấp magie, sắt, kẽm, mangan, kali và phốt pho dồi dào. Nó cũng chứa lượng chất xơ cao và lượng calo thấp có thể hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu.
Độ axit và thành phần dinh dưỡng của khế thay đổi theo độ chín (Ảnh: N.P).
Dưới đây là một số tác dụng của khế đối với sức khỏe, theo BSCKII Huỳnh Tấn Vũ:
Khế có một số tác dụng có lợi cho sức khỏe. Chúng bao gồm các tác dụng chống oxy hóa, hạ đường huyết, hạ huyết áp, hạ cholesterol máu, chống viêm, chống nhiễm trùng, chống ung thư và tăng cường miễn dịch.
Tác dụng hạ đường huyết và trị đái tháo đường
Mỗi quả khế đều có lượng chất xơ cao, điều này góp phần mang lại tác dụng có lợi cho cân bằng nội môi glucose. Các chất xơ không hòa tan ức chế hoạt động của α-amylase và làm chậm quá trình giải phóng glucose từ tinh bột.
Năm 2016, một nghiên cứu in vitro trên tế bào beta tuyến tụy nuôi cấy đã tìm thấy hợp chất 2-dodecyl-6-methoxycyclohexa-2,5-diene-1, 4-dione (DMDD) được chiết xuất từ quả khế để làm giảm tình trạng viêm và quá trình tự hủy của tế bào. Hơn nữa, hợp chất tương tự làm tăng tiết insulin do glucose kích thích.
Năm 2020, Zhang và cộng sự cho thấy tác dụng có lợi của chiết xuất cây khế Averrhoa ở chuột mắc bệnh tiểu đường. Điều này có lẽ là do ức chế đường truyền tín hiệu TLR4/TGF-β bởi các hợp chất hoạt động như DMDD.
Tác dụng hạ cholesterol máu
Ăn khế làm tăng khả năng loại bỏ cholesterol và axit mật ra khỏi cơ thể. Ngoài ra còn có sự giảm nồng độ cholesterol trong huyết thanh và gan.
Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2014 đã phát hiện ra rằng việc cho chuột C57BL/6 ăn chất xơ vi mô từ khế làm giảm đáng kể nồng độ triglyceride trong huyết thanh, cholesterol toàn phần trong huyết thanh và lipid gan ở các mức độ khác nhau. Nó làm được điều này bằng cách tăng cường bài tiết lipid và cholesterol.
Hoạt tính chống oxy hóa
Khế có hoạt tính chống oxy hóa cao và có khả năng loại bỏ các loại oxy phản ứng và các gốc tự do khác một cách hiệu quả. Loại quả này có hàm lượng flavonoid, proanthocyanidin, vitamin C, saponin β-carotene, alkaloid, tannin và axit gallic cao. Nó có thể ức chế hoạt động của cytochrome P450 3A.
Hàm lượng canxi ở quả khế nhiều hơn ở giai đoạn chín (Ảnh: N.P).
Tác dụng chống viêm
Mức độ của các yếu tố gây viêm đã được đánh giá ở những người cao tuổi sống trong cộng đồng sau khi tiêu thụ nước ép khế trong 4 tuần. Các nhà khoa học đã nhận thấy sự giảm yếu tố hoại tử khối u (TNF)-alpha, interleukin (IL)-23 và oxit nitric (NO).
Tác dụng chống nhiễm trùng
Các nhà khoa học đã phân lập được hai hợp chất (p-anisaldehyde và β-sitosterol) từ vỏ cây khế, chúng có tác dụng ức chế mạnh sự phát triển của Escherichia coli và có hoạt tính ức chế nhẹ đối với nấm.
Tác dụng chống ung thư
Các nhà khoa học Thụy Sỹ nhận thấy việc sử dụng chiết xuất khế đã dẫn đến giảm tỷ lệ mắc khối u, số lượng khối u và gánh nặng khối u trong mô hình chuột bị ung thư biểu mô tế bào gan khi so sánh với nhóm đối chứng.
Dù vậy, theo BS Vũ, điều quan trọng cần lưu ý là phần lớn các nghiên cứu mô tả tác dụng có lợi của khế đều dựa trên các nghiên cứu thực nghiệm trên động vật và nghiên cứu trên động vật in vitro (nghiên cứu trong ống nghiệm).
Bên cạnh đó, khế thường được sử dụng trong nền y học cổ truyền Ấn Độ và Trung Quốc để trị sốt, ho, tiêu chảy, nhức đầu mãn tính, chàm và nhiễm nấm da. Quả chín còn được dùng ở một số nước để chữa bệnh trĩ chảy máu.
Theo y học cổ truyền Việt Nam, quả khế vị chua và ngọt, tính bình có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, làm long đờm và tiết nước bọt. Rễ khế vị chua và chát, tính bình có tác dụng trừ phong thấp, giảm đau. Thân và lá vị chua và chát, tính bình có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu. Hoa vị ngọt, tính bình có tác dụng trừ sốt rét.
Trong đó, quả trị ho, đau họng, lách to sinh sốt. Rễ trị đau khớp, đau đầu mạn tính. Thân và lá trị sổ mũi, viêm dạ dày ruột, giảm niệu, chấn thương bầm giập, mụn nhọt và viêm mủ da. Hoa trị sốt rét, chữa chứng thận hư, kém tinh khí, ho khan, ho đờm, kiết lỵ…
"Bạn cần tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ để sử dụng khế một cách có lợi cho sức khỏe cũng như hạn chế tác dụng không mong muốn từ khế", BS Vũ lưu ý.
